De wondere wereld van het huidige box 3-stelsel: Voorbeelden uit de praktijk

Het huidige box 3-stelsel kan vele verrassingen met zich meebrengen, zoals we ontdekten bij het beoordelen van een samenlevingscontract voor een klant. Van onverwachte kosten tot onbekende mismatch-problemen — hier is een praktijkvoorbeeld dat de unieke nuances en uitdagingen van het huidige box 3-stelsel belicht.

Mismatch in het box 3-stelsel

Voor één van onze klanten hebben wij onlangs een samenlevingscontract beoordeeld. De klant en zijn partner kochten een woning, waarbij een deel van de woning betaald werd uit het eigen vermogen van de klant. Hierdoor ontstaat er een vordering van de klant op zijn partner. De aankoop van de eigen woning en de financiering uit het eigen vermogen van de klant is voor hem en zijn partner reden voor het opmaken van een samenlevingscontract. Geen gek idee zou je zeggen.

De notaris wijst de klant echter niet op de mismatch van box 3 per 1 januari 2023. Het resultaat? Een jaarlijkse extra box 3 heffing van in dit geval ruim €9.000! Onder het huidige box 3-systeem behoort de vordering tot de categorie ‘overige bezittingen’ die wordt belast tegen een forfaitair rendement van 6,17%. De schuld wordt in aanmerking genomen tegen een forfaitaire aftrek van 2,57%. Hierdoor ontstaat een effectief belastinglek van 1,15%: (6,17% -/- 2,57%) * 32% (op basis van het huidige box 3 tarief).

Kan de mismatch ook ontstaan in andere gevallen?

Ja, bijvoorbeeld bij de veel gebruikte schenkvrijstelling eigen woning. Deze zogeheten ‘jubelton’ is over het algemeen geschonken onder de voorwaarde dat deze niet behoort tot het gezamenlijk vermogen (uitsluitingsclausule). Dit leidt tot een vordering van de ene partner op de andere, wat in dit geval een jaarlijkse box 3 schade van bijna €1.200 betekent.

Een ander voorbeeld: iemand is getrouwd op huwelijkse voorwaarden en sluit een hypothecaire lening af bij de eigen BV voor de aankoop of verbouwing van een gezamenlijke eigen woning. Als de partner niet als medeschuldenaar in de leningsovereenkomst is genoemd, is er sprake van een vordering waardoor de mismatch in box 3 optreedt.

Het kan zelfs gekker. Als in huwelijkse voorwaarden een periodiek verrekenbeding is overeengekomen dan ontstaat er van jaar tot jaar een vorderingsrecht van de een op de ander. Dit moet opgenomen worden in de aangifte. Ook kan de mismatch optreden bij personen die in algehele gemeenschap van goederen zijn getrouwd. Ondanks de gemeenschap van goederen kan namelijk sprake zijn van privé vermogen (denk aan een schenking onder een uitsluitingsclausule).

Wat nu te doen?

Het goede nieuws is dat de mismatch zeer recent is onderkend door het kabinet. De verwachting is dat nog dit jaar een goedkeuring komt waardoor de mismatch bij fiscaal partners niet meer optreedt. Maar let op, het is op dit moment nog niet zeker of de goedkeuring ook daadwerkelijk wordt ingevoerd en wat de ingangsdatum zal zijn. Bovendien geldt de goedkeuring zoals hiervoor vermeld alleen voor fiscaal partners. Wat is het gevolg als het fiscaal partnerschap wordt verbroken?

Gezien deze onzekerheden adviseren wij om niet te wachten op de wetswijziging. Voor onze klant lag de oplossing in het wijzigen van de eigendomsverhouding bij de woning. Is zo’n oplossing er niet, dan zullen vordering en schuld in de aangifte in box 3 moeten worden opgenomen. Van een belastingplichtige wordt immers verwacht een waarheidsgetrouwe aangifte in te dienen (duidelijk, stellig en zonder voorbehoud).

Het enige wat dan rest is dat de belastingplichtige bezwaar maakt tegen de aanslag in de hoop zo de onredelijk hoge aanslag verminderd te krijgen. Wees dus extra alert in dit soort situaties en schakel zo nodig het fiscale team van RS Finance in.