‘Spring voorzichtig om met het Nederlands vestigingsklimaat’

In navolging van ASML roepen ook steeds meer andere (grote) organisaties de Nederlandse overheid op tot meer steun. Ze merken dat het vestigingsklimaat wordt versoberd, met bovendien meer plannen voor verdere versobering in het vooruitzicht. Vooral expats lijken het te moeten ontgelden, terwijl startups, scale-ups en andere succesvolle organisaties die we bij RS Finance adviseren en begeleiden juist internationaal talent hard nodig hebben. Zij helpen Nederlandse organisaties verder te ontwikkelen, dankzij de unieke kennis en expertise die ze meebrengen.

Vanuit fiscaal oogpunt valt er op twee manieren te kijken naar bijvoorbeeld de 30%-regeling, de innovatiebox en andere stimuleringsregelingen voor ons Nederlands vestigingsklimaat, innovatie en vooruitgang. Een nauwe blik op de korte termijn ziet vooral belastingvoordeel voor specifieke organisaties en bijvoorbeeld buitenlandse werknemers die tijdelijk in Nederland werken. Wie de blik verruimt ziet dat die concrete voordelen de schatkist eerst geld kosten, om op de lange termijn juist heel veel op te leveren.

Het Nederlands vestigingsklimaat trekt grote organisaties aan, stimuleert innovatie en ontwikkeling en maakt de weg vrij voor startups en scale-ups die uitgroeien tot de aanjagers van onze toekomstige economie. We begrijpen de brede oproep van het bedrijfsleven, om voorzichtig om te gaan met het Nederlands vestigingsklimaat en plannen tot versobering daarvan.

Versobering op allerlei vlakken

Die versobering is al een aantal jaren geleden ingezet. Het bewoog bijvoorbeeld organisaties als Unilever en Shell om hardop na te denken over het verplaatsen van hun hoofdvestiging uit Nederland. Door de openlijke politieke discussie over de 30%-regeling kwam ASML veelvuldig aan het woord, dat aangaf kritisch te kijken naar het vestigingsklimaat zoals dat in Nederland zou voortbestaan.

De specifieke 30%-regeling voor expats en bijvoorbeeld de partiële belastingplicht voor buitenlandse werknemers in Nederland krijgen veel kritiek vanuit de politiek. Die kritiek lijkt afkomstig vanuit de samenleving, die vooral met de korte en nauwe blik naar de belastingvoordelen kijkt. Er is weinig aandacht voor de voordelen die het oplevert, dankzij de groeiende en grote organisaties die werkgelegenheid creëren in Nederland.

Expats komen in aanmerking voor de huidige regeling als ze aan een salarisnorm voldoen, maar vooral als ze unieke talenten, vaardigheden en/of ervaring naar Nederland brengen. Het gaat om specialisten die hier niet of te weinig te vinden zijn. Daarom richten de innovatieve en grote organisaties zich op het buitenland, om het talent (tijdelijk) te verleiden om in Nederland aan de slag te gaan. Zonder dat talent kunnen de organisaties zich niet ontwikkelen zoals ze dat doen. Bij structurele versobering van het vestigingsklimaat overwegen bedrijven hun opties en kijken daarbij ook naar mogelijkheden om zich over de grens te vestigen in landen die daar soepeler mee omgaan.

Project Beethoven

Dat het vestigingsklimaat in Nederland vraagt om een visie op de lange termijn lijkt de overheid gelukkig in te zien. Het belangrijkste bewijs daarvoor is momenteel het Project Beethoven.

Met dat project investeert Nederland maar liefst 2,5 miljard euro, in een sterk ondernemingsklimaat voor de microchipsector in Brainport Eindhoven. Er is daar een tekort aan personeel, ruimte en energie. Daarom maakte het kabinet afspraken met regionale overheden, om Nederland de aantrekkelijke vestigingsplaats te laten blijven voor de microchipsector en de toeleveranciers die daarbij horen.

Concreet investeert het kabinet met het project bijvoorbeeld tot 2030 maar liefst 450 miljoen euro in talentontwikkeling. Daarna blijft er 80 miljoen euro per jaar beschikbaar. Het doel is om snel meer technici op te leiden voor de sector. Mbo’s, hbo’s en universiteiten verspreid over het hele land van Groningen tot Enschede en van Delft tot aan Eindhoven zullen daarvoor op korte termijn plannen presenteren.

En het project gaat verder, omdat er ook wordt gewerkt aan ruimte, bereikbaarheid en betaalbare woonruimte in de regio. Er wordt bijvoorbeeld geïnvesteerd in het station Eindhoven, in snelbussen om de campussen te verbinden en voor de (snel)wegen in de omgeving. Een Rijksbijdrage van 718 miljoen euro en een regionale bijdrage van 340 miljoen euro moeten dit allemaal mogelijk maken.

Een roep om meer steun

Een initiatief als het Project Beethoven bewijst de ambitie van de Nederlandse overheid, dus geeft vertrouwen. Tegelijkertijd is het een specifiek project voor bijvoorbeeld ASML en de chipsector. Al vraagt in het kielzog van deze belangrijke onderneming voor Nederland ook de rest van de sector om concrete maatregelen, die hen verder helpen.

De betrokkenen hebben zich verenigd in ChipNL, een belangengroep met meer dan 30 bedrijven. Zij vragen het nieuwe kabinet-Schoof om de komende zes jaar jaarlijks 100 tot 150 miljoen extra te investeren. Daarnaast zullen ze uit eigen budget 100 tot 200 miljoen euro per jaar bijdragen, zodat er over de totale periode 2,1 miljard euro beschikbaar is. Met dat geld moet de samenwerking tussen de verschillende onderdelen van de chipsector in Nederland verbeteren.

CFO Paul Verhagen van ASM International (chipfabrikant uit Almere) speculeert openlijk over een eventueel vertrek van zijn bedrijf naar het buitenland, als het vestigingsklimaat verder versobert. Toch spreekt hij zelf liever van een ‘positieve waarschuwing’ dan een dreigement. Hij vertelt aan de NOS: “Wij zijn in principe gecommitteerd aan Nederland, we zijn een Nederlands bedrijf, we willen graag in Nederland werken, maar dat kunnen we eigenlijk alleen maar verantwoord doen als we dat competitief kunnen doen."

Bredere roep door het bedrijfsleven

Binnen de chipsector vragen bijvoorbeeld de regio’s in Groningen en in Gelderland ook om extra aandacht voor het Project Chopin. Naast de chipsector roepen ook bedrijven zoals Booking om meer oog te hebben voor een aantrekkelijk vestigings- en investeringsklimaat.

Er lijkt een groeiend besef te ontstaan dat we grote organisaties, scale-ups met potentie en innovatieve startups nodig hebben. En dat de overheid een actieve rol moet spelen, om het vestigingsklimaat van Nederland niet verder te versoberen. Of sterker nog, om dat verder te verbeteren, waarmee we het voor meer bedrijven aantrekkelijk maken om te blijven en om hiernaartoe te komen.

Het vestigingsklimaat bestaat uit meer dan geld voor ruimte, infrastructuur en bijvoorbeeld het opleiden van personeel. Het gaat bovendien om meer dan de 30%-regeling en de partiële belastingplicht. In plaats daarvan gaat het om het imago van Nederland, vanuit de mindset die leeft bij de overheid, bedrijven en de werknemers. Als Nederland innovatie wil omarmen, zal het dat op alle mogelijke manieren uit moeten stralen. En zal het de daad bij het woord moeten voegen, met de specifieke projecten en bijvoorbeeld de regelingen die er beschikbaar zijn. Een investerings- en vestigingsbeleid dat eerlijk, robuust, voorspelbaar en meerjarig stabiel blijft is van groot belang om internationaal mee te kunnen komen.

Hoe geven we ons vestigingsklimaat vorm?

Bij RS Finance adviseren we startups, scale-ups en allerlei organisaties die innoveren. Dat doen we bijvoorbeeld fiscaal, door te zoeken naar de mogelijkheden om medewerkers aanvullend te belonen of voordelen te bieden. En dat doen we door voor organisaties te zoeken naar de subsidies, stimuleringsregelingen en andere extra’s die er voor hen beschikbaar zijn, om te doen wat ze doen.

Vanuit een gunstig vestigingsklimaat hebben we de kans om bedrijven aan ons te binden in Nederland. En om meer bedrijven aan te trekken, die hier kansen zien om te groeien. Nederland heeft de infrastructuur en de middelen om daar verder aan te werken. We hebben de opleidingsinstituten en de budgetten om meer technici op te leiden. Laten we daar dan ook fiscaal de regelingen en mogelijkheden aan toevoegen, die het interessant maken om juist hier te innoveren. Op die manier creëren én behouden we een vestigingsklimaat dat succesvolle organisaties aanspreekt, zodat we daar op de lange termijn de vruchten van (blijven) plukken.